Due Fassoleti - Dois lenços - Ademar Lizot

sábado, 26 de maio de 2018

Altro giorno el nono Fiorindo, co la so fàcia sempre iluminata de serenità e pace, me ga racontà una stòria del tempo che`i òmeni se copea parvia del color de un fassoleto.

Questa stòria ga sopravegnesto ntei primi ani de sècolo trascorsso, quando ntel ano de 1923 ga scopià de colpo la revolussion, ntea Provìnsia de San Piero e par ùndese mesi ga porta la guera intra de fradei. Questa lota, meio dir desgràssia, ga scominsià parvia dei polìtichi sensa creansa, che í fea quelo che`i volea e ntea elession del ano anterior í ga fato una trufa, meio dir una ciavada piena de violensa del governo quel zera ditatorial. í governista pensea che sol lori í zera onesti, sol lori í zera democratichi! El so comandante zera Borges de Medeiros del partido republicano e che fea de pi de 20 ani che el zera el condotier dea Provìnsia. La trupa del governo gavea de identificassion el fassoleto bianco nel col, che`l zera anca so bandiera, i ghe ciameva de “chimango”, (nomignolo che i federalisti i ghe deva a quei del Partido Republicano)

El condotier dei perdidori de la elession zera el senador Francisco de Assis Brasil, che el aparteneva al partido del movimento dela aliança libertadora, che zera anca el partido "maragato" e sempre l`é stà un opositor duro e el ga fato la convocassion e dopo armà í rebeldi contra el governo par far la revolussion insieme de tuti í maragati de la Provìnsia. Cossì che`l pòpolo gueriero ga fato la acoliensa del ciamamento.

Í “maragati” de la Provìnsia de San Piero, zera quei che portea nel col el fassoleto rosso, che zera so bandiera e anca la identità de una cultura belicosa che ga scominsià ntel sècolo disnove ntea Spagna, region de la “maragateria”, cossì í gavea orgòlio la denominassion “Maragato”. In queí ani, solamente chi gavea coràio portea el fassoleto rosso nel col.

Ntel mese de genaro de 1923, í “maragati” soto el comando de Assis Brasil, co`l fassoleto rosso sgorlando al vento, í ga atacà la cità de Passo Fundo e Palmeira das Missões, scominsiando cossì la revolussion. La trupa del governo, í “scimangui”, del fassoleto bianco nel col, í ga fato la resisténsia parvia che`i dopereva armamento pi moderno. La trupa dei “maragati”, come la zera scarsa de armamenti moderni, la feva una guera de guerìlia contra el esèrcito del governo e cossì i ga prolongà la lota intra de fradei, che solamente dopo de undese mesi la se ga fini, sensa gnanca un vencitor.

La nostra gente, dissendente de la granda imigrassion Italiana de 1875, no ga mea participà in questa lota, intra de fradei, gnanca de la banda dei fassoleti Rossi, gnanca de la banda dei fassoleti bianchi, parvia che` í zera gente solamente de pace e laoro e í noni più vècii, nassesti in Itália, no í se gaveva mai desmentegà dei bruti tempi che`i ga vivesto in Itàlia quando í zera soto guere e revolussion, el suo obietivo de vita in questo paese, zera la faméia, el laoro e la credensa in Dio. Però í pòveri coloni, in quei mesi de revolussion, i ga sofresto, parvia che la trupa dei rebeldi “maragati” e del governo í “scimanghi”, quando í passea darente de una propietà, í se fermea par ciapar cavai e soratuto vache e porchi par darghe de magnar ai soldati e í porigrami coloni no í podea far gnente. El nono Fiorindo, tante volte, insieme dei fradei pi vècii, ga andato scónder l`é bèstie in meso al bosco, soratuto í cavai e vache de late.

Cossì me ga racontà, con so parole de verità, el nono Fiorindo, intanto che se bevea un bicier de vin.



Ademar Lizot.



Tradução para português



Outro dia o nono Fiorindo, sempre com sua face iluminada de serenidade e paz, me contou uma história de um tempo em que os homens se matavam pelo que representava a cor de um lenço.

Esta história se passou nos primeiros anos do século passado, quando o Rio Grande era ainda abarbarado e no ano de 1923 estourou a revolução e por 11 meses trouxe a peleia entre irmãos. Esta luta, melhor dizer desgraça, começou devido os políticos sem fé da época, que faziam o que queriam e nas eleições do ano anterior fraudaram o resultado das urnas para governo estadual. O governo era ditatorial. Os governistas, pensavam que somente eles eram honestos e democráticos, seu comandante era Borges de Medeiros, que a mais de 20 anos conduzia a província com mão de ferro. A força governista era identificada ao lenço de cor branca, era como que sua bandeira, eram chamados de “Chimangos”.

O comandante dos perdedores da eleição fraudada, era o senador da república Francisco de Assis Brasil, do partido “Maragato” e sempre foi um ferrenho opositor da situação. Assim ele convocou e armou os rebeldes maragatos da Província e aquele povo guerreiro acolheu seu chamamento.

Os maragatos do Rio Grande ostentavam o lenço vermelho no pescoço, este era sua identificação, sua bandeira e também a representação de uma cultura belicosa, que começou no século 19 na região da “maragateria” Espanha. Eles tinham muito orgulho de serem maragatos porque naqueles tempos somente gente de coragem ostentava o lenço vermelho no pescoço.

Então no mês de janeiro de 1923, os maragatos, com seus lenços colorados tremulando ao vento e comandados por Assis Brasil, atacaram as cidades de Passo Fundo e Palmeiras das Missões, simultaneamente. A tropa governista, os chimangos do lenço branco, resistiram pois possuíam armamento mais moderno, assim a força rebelde, menos armada, optou por uma guerra de guerrilhas, prolongando assim o conflito entre irmãos.

Nesta guerra, os descendentes da grande imigração Italiana de 1875, permaneceram neutros no conflito, pois perceberam que era uma luta entre irmãos e também principalmente porque os descendentes italianos eram acima de tudo pessoas de paz, trabalho e religiosidade. Os mais velhos, nascidos ainda na Itália, não haviam esquecidos as guerras e revoluções sofridas. Porem, assim mesmo esta gente de paz e trabalho, também pagou seu tributo de sofrimento, pois quando as forças conflitantes passavam pela região colonial, confiscavam os animais e mantimentos para alimentar a tropa.

Assim me contou o nono Fiorindo, sempre com suas palavras cheias de verdades.

Te piase l'inverno? E par far la dócia? Varda come non tribular tanto.

quinta-feira, 24 de maio de 2018

Cari letori del Sito Brasil Talian, mi me piase tanto del fredo, me piase tanto del inverno che mai, ma sò che ga tanti che i ghe piase mia, sò anca che ga due cose difìcile da far. Far la dócia (tomar banho) e ndar a leto co'i nissioi ancora fredi.
Ma fa un due o tre ani che i me ga insegnà come scaldar el bagno (banheiro) prima de far la dócia. Bisogna che te ciape una pignata vècia o qualche mestier compagno e te meti rento un poco de spìrito (alcool). Dopo te lo porti rento del bagno e "daghe pàia", impìssia el fogo, ma sta atento par non lassar darente a robe par non ciapar fogo in tuta la casa, meti nel sentro del bagno. In pochi secondi vien fora una fiama così alta e scalderà tuto el bagno, pronto te pol far la dócia sensa problema del fredo.
Adesso una che gò imparà ancora da cieo ze come scaldar i nissioi prima de ndar a leto.
Ricordo ancora che la mama la scaldea àqua, nò ntel punto de lassarla boiendo ma squasi, dopo la metea questa àqua calda rento dele botìlie de matèria plàstica e dopo la ciapea el sugaman (toalha de rosto) par sugarle e non bagnar tuto el leto.
Quando se ndea dormir se metea ste botìlie in meso a i pie e li restea caldi tuta la note.
El me pupà raconta che un zio mio, fradel de lu el ze stato nato prematuro e a quei ani gavea mia tanti recursi come ntei giorni de incoi, alora la nona lo ga creà cossì, scaldando ntel inverno nei suoi primi di de vita con àqua calda. lu l'era tanto picinin che la nona metea una botìlia come quela dela stampa a ogni banda de me zio.
Incoi gavemo i nissioi elètrichi par scaldar el leto e anca la calefassion (aquecedores) par scaldar el bagno ma se ti te si poareto come mi zera (e son ancora kkkkk) fa quei mestieri li che non te tribuli tanto.

El posso de àqua ntei giardini dele case. Un tesoro dei nostri noni

terça-feira, 22 de maio de 2018

Questa stimana go fato una intervista (in brasilian) con una faméia che ancora ntei giorni de incoi i ga un posso de àqua ntel so giardin. La intervista ze in portoghese e parquela lasso qua el link se qualchedun vuol veder (spùncia qua dopo de leser), i ga catà rento el posso cosa che tu non crederai.

Ma tornando a parlar de questo tesoro che ntei giorni de incoi nissun piu ga ( o pochìssimi) parché i dopereva? Forsi i giovani de incoi i sa mia ma a un par de ani indrio non se gavea àqua rento dele nostre case come gavemo ntei giorni atuali.
Quando se gavea bisogno de àqua gavévino bisogno de ndar torla con una sécia. Se arivava ntel posso o fontana d'àqua e se pichea la sécia in un gàncio e dopo con el menarel (manivela) se lo feva ndar zo vodo e tornar in su pien de àqua.
Questo l'é el motivo che tante case gavea questo posso quanto de pi darente méio. Ntei giardini, ntela veranda (área da casa) o anca ntela cantina.

E ti? Ghetu visto un posso nte'un giardin? Scrive qua soto la to speriénsia.

Sorasco de doménega - Ademar lizot

domingo, 20 de maio de 2018

Doménega de matina, dopo dea messa, a le diese in punto, scomìnsio a pareciar el sorasco del meso di. Bisogna dir che'l ze na tradission che noantri dissendenti de la gente Véneta, gavemo imparà dei gaussi dea Provìnsia de San Piero.

El sorasco bonìssimo, ga un ritual par farlo, mi go imparà ancora quando zera picinin, taca su le bombàcie de mio pupà, che gavea sàngue véneto ntele vene, però el zera anca Gausso e un grando cognossedor de questo mistier e par ogni ani l`é stato paron e rostidor nte una sorascaria, ntea cità de Soledade RS, una dele pi importante de la tradission gaussa. Cossì go la fedùcia de afermar che el zera un esselente soraschero, el so godimento zera scoltar el rumor de la grassessa dea carne sgossando par sora de le bronse. Ricordo che prima el infiamea el fogo, sempre con legna, mai con carbon, scominsiea a infiamarlo con stecheti picinini de legna e dopo metea quela più fissa par sora, cossì vignea fora un fogo pien de fortessa e sensa la spussa del carbon. Quando el disea:...´El brasaro l`e pronto, te pol portar in qua la carne.” Mi andea svelto tor la carne de manzo e piegorin, che lu dopo de taiarla con perìssia, metea a posto con passiensia ntel speto. Par questo laoro gavea un bel cortel, sempre el me disea:.”.Stà tento, parché quela faca lì la taia”. Gavea gusto de vardarlo taiar la carne con tranquilità e perìssia de chi sa far questo ofìssio. Dopo dea carne taiada, fea el consiero solamente co`l sal grosso, in quantità, compagno de quando vien brina par sora dei gramadi e piante, dopo ntel momento de rostir la carne ntel menarosto, sempre co la banda del oss in zo. Vanti de servir el sorasco in tàola par magnar, batea co`l cortel ntea carne, par trar via el sal, cossì compagno se bate nte le schene dei imbroioni par liberarli de la sensavergognansa.

Adesso ntea doménega de matina, sempre che son drio pareciar el sorasco, l`é un momento che dopo de tanti ani, che el pupà se ga lontanà par andar de star in paradiso e pareciar el sorasco par San Piero e Santantoni, ritorno nel tempo e me vien la sensassion che el ze nantra volta insieme a me. Me par da vederlo sedesto in suo caregon predileto, davanti el menarosto, in man suo bicier de vin, in testa suo capel de ala scavesada in sú, in fàcia suo soriso de fedùcia de chi nò gavea mea paura de gnente, ricordo anca le sue parole, quando el disea dopo de una ridada:.”.Chi magna carne cognosse la curva del osso.”

Al meso di, el sorasco l`é bel che parecià, alora co`i òcii pieni de emossion vedo la mia gente, tuti sentadi par magnar, in torno dea tàola, in quel momento, me ànima se impinisse de contantessa e mio cuor de felissità, parché veder la faméia in torno dea benedeta tàola, pieni de serenità e pace, ze el tesoro pi valioso e importante dea vita de un cristian. Vanti scominsiar a magnar, co`í òcii saradi e la ànima indenociada, femo una preghiera, bisogna dir che questo costume che gavemo eredità dei nostri antenati, cossì tuti insieme in torno dea tàola, ringrassiemo al Signor-Dio e la Madona par la so bontà sensa fin, ringrassiemo par el sorasco, el pan e el vin.

Cossì ze la doménega de matina, ntea casa de un cristian de dissendensa véneta e che anca ga buo la gràssia de nasser ntea Provìnsia de San Piero, paese benedeto, che dopo del ano de 1875 ga acoliesto nostra gente rento de suo cuor. Questo paese l`e paron de una tradission belíssima, che noantri dessendenti dei imigranti Véniti gavemo incorporà de cuor e ànima. El simaron, el sorasco, cose sensa lusso, piene dea simplissità de un pòpolo che compagno dei nostri antenati, l`é paron de una stòria de braura e onor.

Ademar Lizot.



Tradução para português

Nas manhãs de domingo, depois das 10 horas, começo a preparar o churrasco do meio dia, esta tradição que os filhos de imigrantes assimilaram dos gaúchos do Rio Grande.

O churrasco caprichado exige um ritual na preparação, isto eu aprendi ainda quando era criança, segurando nas bombachas de meu pai, que tinha sangue de imigrante Venêto nas veias, mas era também gaúcho e grande conhecedor deste serviço. Por muito tempo ele foi proprietário e assador em uma churrascaria, na cidade de Soledade, uma das mais gaúchas do Rio Grande, assim tenho a confiança de afirmar que meu velho era um excelente churrasqueiro, era daqueles que tem prazer de escutar o som da graxa da costela pingando no braseiro. O fogo do braseiro começava com gravetos pequenos de lenha, nunca carvão, depois botava o angico por cima e tinha um fogo de respeito. Então depois dizia:.. “O braseiro está pronto, podes trazer a carne.” Então rapidamente trazia a carne de gado e ovelha, a sua preferida era a costela “minga”. Então ele cortava a carne com calma e perícia e depois espetava. Para este serviço, tinha sua faca preparada, afiada, daquelas que tem que ficar atento, pois cortava por demais. Assim era um prazer velo preparar a churrascada com a perícia de quem conhece o ofício. O tempero somente com sal grasso, em quantia, igual quando vem geada forte por sobre os gramados. Antes de servir o churrasco na mesa, batia com a faca para separar o sal da carne, batia de plancha, assim como se batesse nas costas de um “calavera”.

Sempre que preparo um churrasco no domingo, é para mim um momento que retorno no tempo, pois embora tantos anos fazem que meu pai partiu para preparar o churrasco para Santo Antônio e São Pedro, sinto naquele momento, que ele está junto a mim. Parece que o vejo, ali sentado em sua cadeira predileta, em frente ao braseiro, na mão, seu copo de vinho tinto, na testa seu chapéu de aba erguida e nos lábios seu sorriso de confiança, de quem não tinha medo de nada. Então relembro que quando o churrasco estava pronto, depois de uma gargalhada ele dizia:-” Quem come carne conhece a curva do osso.”

Quando ao meio dia o churrasco é servido, meus olhos se enchem de contentamento, por ver minha gente, sentados em torno da mesa. É um momento de felicidade, pois ver a família reunida em torno da mesa sagrada, todos fraternos e felizes, é a melhor riqueza, o verdadeiro tesouro que Deus nos fez merecedor. Antes de começar a refeição, com os olhos fechados e a alma de joelhos, fazemos uma oração, para agradecer a Divina Providencia, pela sua bondade sem fim, em nos proporcionar o alimento de cada dia.

Assim é o domingo de manhã, na casa de um filho de imigrantes Italianos, que teve também a sorte de nascer numa Província de tradição gaúcha, esta lugar abençoado, que no ano de 1875, acolheu nossa gente dentro de seu coração.



Un "Spassacamin" nela mia cità - Stòria verídica par rider

quarta-feira, 16 de maio de 2018

La stòria che ve conto adesso la ze pròprio verìdica e la fà ridordar dela canson "Lo spassacamin".
Prima ve conto che quando mi, me fradel e miei cosini èrino bambini, noantri non lo gavea un angelo ogniuno e si sinquanta par èssere boni de darghe fora conta de tosati tan periculosi e sensa giudìssio.
I fioi dei vissini i gavea i careti par ndar de riva in zo pa'i potreri ma come noantri non semo stati boni e gnanca gavea passiensia da far bei careti anca noantri gavemo smontà la careta del pupà. Gavemo cavà fora le tole, el "cabeçalho"(non son bon de dir in talian come se ciama) e dopo co'i pie se guidea urtando de una banda a l'altra la "zorra" de questa careta vècia.
Magari come la careta la gavea i fèrii ntele rode la ghe dea massa salti e suito gavemo spacada fora, ma nantro di ve conto una stòria che ga sucesso con la careta parché incoi la stòria ze nantra. Ndemo a la stòria.
In quei ani se podea taiar via le piante sensa problema con le lege e el goerno, el pupà prima sensa vóia ma dopo li ga convinto a far el ga messo su meso di par rabaltar in tera una pianta cossì grande de nome "Canjerana" che la ghe da bele tole de color rossa.
Questa pianta (un pecà gaver taiada penso incoi) la zera tanto grossa che sensa busia gavea bisogno de al meno 3 òmeni par poder abraciarla e el so tronco el zera cavo(oco) in meso, e questo cavo ndea anca in zo circa de due metri de fundesa.
Dopo che ga passà un per de ani nantri con la curiosità de saver cosa gavea in fondo, nela imaginassion da bambini forsi gavea anca un tesoro nascosto gavemo deciso de esplorare. Prima gavemo tacà fogo par copar possìbile bisse, ragni e altri bestiolete, ma el fogo el se ga tacà brusar una stimana intiera facendo una fumana la in meso al bosco la su par quela squasi montagna che el me pupà pien de paura credea che fusse i straterestri drio far speriense el se ga mai incoraià de ndar veder la orìgine del fogo.
Ma passà un per de di dopo che el fogo el se gavea fermà semo ndati tuti, mi, me fradel, miei cusini, e anca le cusine venute de un'altra cità, motivo questo che noantri par se far veder bravi tosati coragiosi gavemo sceliesto questo giorno par la splorassion.
Al rivar nel buso negro de carbon che ga vansà de quela pòvera pianta gavemo ligà una corda nel fianco del me fradel Giovani che l'era el pi magro e lo femo ndar in zo par quel buso negro sconossuo con un ciareto fato con una latina de òlio e una candela. Passà un minuto dopo che el zera in fondo el ghe osa par noantri tirarlo su.
Quando el vien fora el vien negro, negro che "someiava tuto a lo spassacamin" e de tesoro non gavemo catà niente. Magari gavemo ciapà si, ma gevemo ciapà tante scuriade dopo dela mama che ghin tochea snetar quele robe sporche.

Èssere Mama l'é èssere Vita - Ernani Fazolo

segunda-feira, 14 de maio de 2018

Tute le persone de'l mondo e ze monomentae,
Tute persone, sia omo, dona, vècio o bambin, gà la
possibilità de far el giusto de tute le maniere.
Basta pregar, lavorar, giutar i fradèi, èssere bravo tute
le ore, tuti i giorni e a tuti i posti ndove e ze.
Siamo tuti boni de far quei giorni melancolichi ntei
giorni de felicità
Siamo fati da Dio e par quela gavemo stravagansa
de forsa par far la nostra vita bona.

Però, sora tuto quel che gò parla, sora tute le
persone, ghe ze una che'a trassénde de tuti i altri,
parche la so naturalità a gà de pì forsa e amore:
La Mama.

Èssere mama l'è cognosser tuta la luce che fà la
vita el meio posto par viver;
Èssere mama l'è soniar con la bontà de'l futuro pì
grando, pì genuìno e dolso;
Èssere mama l'è dar vita, e se ocor,dar vita a quel
che gà dato vita;

Nte una mama, no ghe la meio qualità, tute le ze
grandiose e compagne, e par quela, no te ocore de
nantro posto par trovarle, basta che ti te vardi a to mama!
El mondo e la vita, ringrassia la esistensa de tute le
mare ntea Terra, perché sensa lore, tuto saria pì
picinin, pì maro, pì scuro e la luce de tuti giorni no'a
brila de'a medèsima maniera!

Un struconasso de cuore de'l Ernani e anca de'l Programa Filò co'l Gìgio a tute le mame, che dio benedisse a tute!

Soto le piante - Letra e tradução

Taliani de Anita

Para ver letra e tradução de outras músicas, clique aqui.
Para baixar essa música, clique aqui



Talian

Andando in campagna si trova i amanti, soto le piante l'amore si fa, si fa, si fa
soto le piante l'amore, l'amore si fá si fa.(2x)

L'amore sia fato l'amore faria, ànima mia consola s'to cuor, s'to cuor, s'to cuor
ànima mia consola, consola s'to cuor.(2x)

Consola s'to cuore, consolalo bene, soto s'te pene me toca morir
soto s'te pene me toca, me toca morir.(2x)

Adesso i costuma l'amor contadina, sera e matina in campagna si va, si va, si va
sera e matina, campagna, in campagna si va.(2x)

Adesso i costuma basar la morosa, darente n'a tosa me tiro anca mi, anca mi, anca mi
darente n'a tosa me tiro, me tiro anca mi.(2x)

Adesso i costuma i vestiti bianchi, streti nei fianchi e larghi nei pie, nei pie, nei pie
streti nei fianchi e larghi, e larghi nei pie(2x)

Tradução para português

Andando pelo interior se encontra os amantes, embaixo das plantas fazendo amor, fazendo, fazendo
embaixo das plantas fazendo, fazendo amor.(2x)

O amor seja feito o amor eu faria, minha alma consola esse coração, esse coração, esse coração
minha alma consola, consola esse coração.(2x)

Consola esse coração, console-o bem, sob esse castigo eu preciso morrer
sob esse castigo eu preciso, eu preciso morrer.(2x)

Agora eles costumam o amor campeiro, a tarde e de manhã na roça (pelo interior) se vão, se vão, se vão
a tarde e de manhã na roça, na roça se vão.(2x)

Agora eles costumam beijar a namorada, próximo a uma moça "me puxo" eu também, eu também, eu também
próximo a uma moça me puxo, me puxo eu também.(2x)

Agora eles costumam os vestidos brancosi, colados na cintura e largos nos pés, nos pés, nos pés
colados na cintura e largos, e largos nos pés(2x)

Postagem e tradução: Jaciano Eccher

No TALIAN só se usa SS (dois esses)? Não é verdade, entenda o porquê

quinta-feira, 10 de maio de 2018

Eu mesmo em meus cursos de talian várias vezes frizo aos meus alunso que no talian não se usa letras duplas com ecxeção dos "SS". Mas será que isso realmente é verdade?
Assista o vídeo abaixo, tire suas próprias conclusões e depois comente no you Tube o que achou dessam aula. Abaixo deixarei o link dos dois canais do You Tube para você se inscrever.


Canal Jaciano Eccher

Canal Brasil Talian

Parole del Zio Bibi - Ademar Lizot - Talian e português

quarta-feira, 9 de maio de 2018

“ Quei che ghe piase de la polenta e del vin, í ze fioi de Abel e nò de Cain, gheto capio?”

Cossì parlea un Talianasso sento par sento, dopo de magnar na feta de polenta e formàio e bever na sboconada de vin. suo nome zera Raimundo Lisot, però i ghe ciamea par el soranome “Bibi”, parvia che`l zera el ùltimo fiol, mèio dir el pupin dei noni Umberto e Carolina, paroni de una faméia con oto tosi e sinque tose, tuti cristiani de carater pien de onestità e simplissità e alsadi sú co credensa in Dio. El ga nasseto, nel paeselo dei noni, “Lìnea bela”, Provìnsia de San Piero, ntel ano de 1924, mese de giugno, nte un giorno fredo che mai, de brina par sora dei gramadi e querti de le case. El ga cressesto, laorando ntea colònia, dea matina al scurir. Con trenta ani de eta, el se ga lontanà dea casa dei genitore, par ndar al incontro de so destin, ntea cità de Arvorezinha RS, andove el se ga maridà con la tosa Neli Ferri, d`orìgine Véneta e soratuto persona de caráter pien de bontà, se pol dir che la zera na santa dona e adesso per í so ati e bontà, la ze in paradiso insieme ai santi.

Í ricordi e sentimenti che gavemo dei nostri antenati, í ze par sempre rento de nostro cuor, cossì sempre ricordo del zio Bibi come el predileto che gavea ntea mia infansa, parvia dea amabilità e anca parché el zera un cristian franco e sincero, con el cuor piende bontà. L`era na persona benévola, tuti i ghe voleva ben, el cavea fora la camisa par darghe ai pòvari. El so esémpio de onestità e simplissità, go mai desmentega. L´era anca un conselier e tante volte el me ga racomandà de far polito, de laorar con onestità. Del zio Bibi anca go eredità el gusto de magnar testa de porco rostìda su`n forno a legna , insieme con polenta e formàio e sempre acompagnà del piasere de bever vin, fato co la ua e la siénsia dei nostri Taliani. No go mai desmentegà che sempre, dopo che`l magnea polenta, formàio e bevea na sboconada de vin bonissímo, el disea:... 
“ Varde tosi de mai desmentegarsse che quel che ghe piase de la polenta e del vin, el ze fiol de Abel e nò de Cain, gheto capio?” 
In quei momenti no zera mia bon de capir pròpio tuto, alora no ghe rispondea gnente, parvia che anca no gavea mea el capimento de quele parole oculte. Solamente quando zera più grando e che go lesto nte la Bíblia Benedeta, la stòria dei fradei Cain e Abel go capio la intension oculta in quele parolasse, cossì adesso go la fedùcia de dir:.. Go capi caro Zio e te ghè pròpio rason.

Cossì zera el zio dea mia infansa, che gaveva l`abitùdine de parlar in talian co í amissi e quel ghe piassea giugar le carte, el quatrilho, tre sete e la brìscola. Amico dei amici, franco e sincero, talianasso cento par cento, quando ghe vignea su l`e fumane, co le robe raverse, co la ingiustìssia, el fea òcii de cativo e dopo che el molea fora due o tre porchi, l`era mèio starghe distante e no dirghe gniente.

Ademar Lizot.



Tradução para português

“Quei che ghe piase de la polenta e del vin, í ze fioi de Abel e nò de Cain. Gheto Capio?” 
"Aqueles que gostam de polenta e de vinho são filhos de Abel e não de Caim entendeu?"

Estas são palavras do idioma “Talian”, idioma de nossos pais e avós, elas foram proferidas por um autêntico descendente de imigrantes Italianos, depois de saborear uma fatia de polenta com queijo e degustar uma taça de vinho, seu nome era Raimundo Lisot, porém todos o chamavam de “Bibi”, devido ser ele o último filho dos avós Umberto e Carolina, possuidores de uma família de 13 filhos, 8 homens e 5 mulheres, todos pessoas de caráter pleno de honestidade, simplicidade e criados com fé em Deus.

Nasceu na terra dos avós, “Linha Bonita” município de Dr. Ricardo RS, no ano de 1924, por la cresceu e se fez homem, sempre trabalhando na roça. Quando completou 30 anos de idade, deixou a casa materna para ir ao encontro de seu destino na cidade de Arvorezinha RS, onde contraiu matrimonio com a jovem Neli Ferri, de origem italiana e acima de tudo pessoa de caráter pleno de bondade, uma santa pessoa que agora por seus atos, sua bondade, está no céu junto aos santos.

As lembranças e sentimentos que temos de nossos ente queridos, estão para sempre dentro de nossos corações, assim tenho sempre na lembrança o saudoso tio “Bibi”, tio de minha infância com sua fidalguia e bondade. Era daquelas pessoas que cedem a própria camisa aos mais necessitados. Deste tio herdei alguns gostos e costumes, como o de beber vinho e apreciar cabeça de porco assada no forno a lenha, acompanhada de polenta. Um momento que embora fosse ainda criança jamais esqueci, era quando após o prazer de degustar, polenta, queijo e tomar uma taça de vinho, ele dizia no idioma Talian:...
”verde tosi de mai desmentegarsse che quei che ghe piase de la polenta e del vin, í ze fioi de Abel e nò de Cain. Gheto capio?” 
Vejam crianças e não se esqueçam que aqueles que gostam de polenta e de vinho são filhos de Abel e não de Caim entendeu?"

Naqueles momentos, embora eu também falasse em Talian, não entendia o sentido oculto de suas palavras. Somente quando cresci e ao ler na Bíblia Sagrada, a história dos irmãos Abel e Cain, é que tive a compreensão daquela frase.

Assim era o saudoso tio “Bibi”, simples e autentico como era o caráter de nossa gente, que tinha o hábito de falar no idioma “Talian”, que gostava de jogar baralho, o “quatrilho”, “treis sete” e a “bríscola”. Que era amigo dos amigos, franco e sincero por demais.




La scorsa dela polenta

terça-feira, 8 de maio de 2018

Ntei ùltimi giorni go scominsiá laorar nte un mercato, mai gavea fato un laoro de questo. Imaginemo qua mi, un fiol de contadini (coloni) che zera costumà a far i laori dea campagna, molzer le vache, catar legno pa'l focolar, tor el magnar par tute le bestiolete, pestar su la erba fresca de matina co'i pie par tera sensa preocuparse co'i spini parché gavea la pel dei pie grossa come le sate dei cavai adesso a squase diese ani ntela cità.
Ma tornando al mercà che laoro adesso, questa stimana mi zera drio pareciar le cose che manchea e i paroni me ga dimandà de ndar tor "biju" che gavea mia nel suo posto.
Mi si che savea cosa l'era sto "BIJU", alora me go fato furbo e son dato come se savesse cosa l'era.
Arivo la leso una cosa, leso co'l altra fin che vardo un sachetel gialo scrito "Biju". Quando go visto quel mestier e dopo de snasarlo polito me ga vignesto in mente tuito. Quelo zera la scorsa dela polenta che n'antri barufea intorno al brondin par veder chi che ndea magnar.
Go pensà tra di me.
 "Èh! i no ga pi niente da inventar.. Imaginemo quanta polenta i se ga tacà far par vansar tanta scorsa cossì?"
Ma dopo go portà un poco casa sol par veder come zera el gusto e son qua par dir la verità. I ga metesto sucro ntela scorsa de polenta da mama e mi non go piasesto.
Alora? Ghetu belche magna "BIJU"? Ga pròprio el gusto de scorsa de polenta dolsa? Scrive qua soto!
Topo