Tre Amici - Ciàcola

quinta-feira, 31 de janeiro de 2019


                                                                        Tre  Amici

         Sti ani gaveva tre amici:... Helmut, tedesco; Giuseppe, talian e Joaquim, brasilian, questi tre giovenoti i zera in viaio par andar in serca de un paeselo par dopo andar de star e la cumpir so destin.
            El primo paeselo quei ga trova zera belo, case bele, una  ciesa picinina e con el clube de giugar  bolon stragrando, mèio dir maestoso. Alora Helmut co í òcii pieni de encantamento  ga dito:...Questa ze la  mia cità!
             El secondo paeselo quel talian e el brasilian ga trova, dopo de 30, 40 km, zera belo anca quel, pien de fiori, case bele e par sora del monte ghe zera  la ciesa stragranda, mèio dir maestosa.  Alora Giuseppe co í òcii pieni de encantamento ga dito:..Questa ze la mia cità!
               El brasilian no`l se ga mea contenta de gnanca un e solamente dopo de 30, 40 km el ga trova el terso paeselo, meso bruto, case vècie, la cieseta meso strassinada anca quela, però el ga visto che gaveva una mùcia de case de putane. Alora Joaquim co`í òcii pieni de encantamento ga dito:... Questa ze la mia cità!
Ademar Lizot.

El Nono ntel Corso Alegòrico

terça-feira, 22 de janeiro de 2019

Ascoltemo el Lizot: 

                                                

El Nono ntel Corso  Alegòrico

           L`éra una doménega del ano 54 del sècolo passà, quando nostro nono Umberto Lisot  ga participà del desfile ntea festa dela ua ntea cità de Cassias del Sud,  Provìnsia de San Piero. Al giorno vanti, de matina bonora  el ga partisto in viaio. Nte quel tempo scarso de strade, la ligna (ônibus),  dimorea squasi un giorno par transcorer 180 km.  Un mese vanti el ga ricevesto del organisador  del evento, el invito, d`un  gratanto onor  a participar nel desfile del corso alegòrico dei imigranti nassesti in Itália.  Nte quel tempo el gaveva 78 ani de eta, ma el zera ancora in gamba, laorea dea matina fin el scurir.
           Alora nte  quela bela giornada calda del veron del 54, el  se ga parecia a caprissìo, vestito con  robe de festa, capel de feltro negro in testa e   pien de incantamento  el ga  desfilà e fato suo  omàgio ala benedeta ua e anca ala cultura, el laoro e la indùstria dei nostri imigranti quei ga formato paese e cità, esèmpio par tutuquanti. Quel momento indesmetegàbile del nono,  l`é  par sempre gravà ntea scatola dei ricordi dela nostra fameia, soratuto de quei più vècii.
           Adesso dopo de tanti ani, se pol dir che quela edission dea festa dea ua del ano 54, l`é stata una dele più importante fin i di de ancoi, parvia del tempo de durassion, 51 giorni, la più longa de tutequante  e anca nte quel ano i ga fato la inaugurassion del pavilion destinà al evento memoràbile e che dopo el ga daventa el sentro del governo del munissìpio. Nel transcorso dela festa i ga inaugurà anca el monumento nacional del imigrante, insieme dela presensa del Presidente Getúlio Vargas, quelo pròpio che ntei ani 40, quando el mondo zera in guera, el so governo ga decretà la proibission de parlar el idioma talian e cossì anca insieme ga vignesto   la decadensa dela nostra cultura taliana. Però quel bruto tempo de stupidità ga passà e dopo la tempesta vien la bonansa co n`aria serena par la finestra e soratuto i imigranti e so dissendente i ga demostra che nò i gaveva mea gnanca rancor e gnanca ódio e che dentro del suo peto bate un cuor co la grandiosità del perdon, parvia quel sentido dela so vita zera la fameia, la pace e el laoro, sempre con credensa in Dio e la Madona.
       Di d`ancoi, sempre che vau assistir el desfile ntea festa dela ua, ritorno al 54 e me par da veder nantra volta el nono nel corso alegòrico, con suo soriso de fedùcia, suo capel co la ala scavesada in sù e sentà nte un caregon,  drio molar par ària na fumana de so pipade.

Ademar Lizot.
(trad.)                      

O Nono no Carro Alegórico

    Foi num domingo quente do verão de 1954 que o nosso avô Umberto Lisot,  participou do desfile na festa da uva na cidade de Caxias do Sul (RS). Ele partiu um dia antes ainda de manhãzinha, pois naquele tempo de poucas estradas, o ônibus demorava quase um dia para percorrer os 180 km. Um mês antes ele havia recebido o convite do organizador do evento para participar do desfile no carro alegórico onde estariam os imigrantes nascidos na Itália. Naquele tempo ele tinha 78 anos de idade, mas ainda era forte, trabalhando de sol a sol.
    Assim naquele domingo belíssimo de 1954 ele vestiu a capricho, com seu chapéu de feltro negro na testa e gravado sob o bigode aquele seu sorriso de confiança e assim soltando no ar a fumaça de seu cachimbo, cheio  de contentamento ele desfilou e fez sua homenagem a uva sagrada, a cultura e ao trabalho e indústria de nossos imigrantes e descendentes, que formaram cidades que são exemplos para todos. Aquele momento inesquecível de nosso avô, esta para sempre nas recordações de nossa família, principalmente dos mais velhos.
   Agora depois de tantos anos, podemos dizer que aquele evento da festa da uva de Caxias do Sul do ano de 1954, foi talvez o mais importante até agora, pois foi o mais longo, durou 51 dias e também foi inaugurado o pavilhão principal, que depois serviu como sede da prefeitura municipal. No transcorrer da festa foi também inaugurado o monumento em honra ao imigrante Italiano, com a presença do então presidente Getúlio Vargas, aquele mesmo que nos anos 40, quando o mundo estava em guerra, o seu governo decretou a proibição de falar no idioma talian, o que ocasionou a decadência de nossa cultura. Todavia aqueles tempos de estupides passaram e depois da tempestade vem a bonança trazendo um ar sereno pela  janela, mas principalmente a nossa gente demonstrou que traz dentro do peito um coração com a grandeza do perdão e que os imigrantes e seus filhos não guardam rancor e ódio, pois o sentido de suas vidas é a família, a paz e o trabalho, sempre com fé em Deus e Nossa Senhora.


El Santuàrio de Madre Paulina

quarta-feira, 16 de janeiro de 2019


El sogno de Amábile Lúcia Visentainer, la  nostra Santa Paulina continua a polsar nel cuor e nela mission dele sorele dela Imaculata Conceição e soratuto insieme del popolo, ntei laori dela pastoral dela comunità e instituissione de assistensa e socorso social e  di de ancoi l`é presente in 12 paesi, andove la congregassion l`atua  nela pastoral dela salute, pastoral dei bambini e anca insieme de laori fati ala gioventù, l`é done e popolo indígena.
     Ntel ano de 1991, dopo dela beatificassion de Madre Paulina, ga scominsia a esser pareciada la construssion del santuário in omàgio e dedicato a Santa Paulina e anca parvia dela stragranda quantità de persone devote e pelegrini che`í arivea al paeselo de Vígolo, vissin dela cità de Nova Trento SC par far preguiere, ringrassiar e domandar par la intersion dela prima santa del Brasil. Questa realità ga fato presentarse la necessità de pareciar un spàssio benedeto e stragrando par méio acòlier el popolo de tutiquante localitá del Brasil e del esterno. Cossì dopo de 924 giorni de laoro sensa qualunque assidente durante la construssion, se ga presentá el santuário maestoso la par sora el monte, vissin del ciel.
      Cossì fau el invito a tutiquanti, soratuto i dissendente de trentini e de le altre provinsie Venete, par vegner trovar la cità de Nova Trento, localisata darente el litoral de Santa Catarina, a 87 km dela capital Florianópolis e a 50 km dela spiàgia de Itapema e dopo andar a Vigolo vissin a Nova Trento par cognosser el santuário benedeto e maestoso dedicato a Santa Paulina  e co l`anima indenociada far una preguiera par domandar  benedission a la prima Santa del Brasil.
Ademar Lizot.

La careta vècia del pupà

sábado, 12 de janeiro de 2019

I tosatei dei di de incoi i sa mia cosa ze la felicità de giucar con la natura, con le cose sémplice e soratuto radicale che noantri feva quando bambini.
Incoi i tosati resta tuto el di con i telefonini in man rento casa sensa sentir el profumo dele piane e dele fiori, sensa sentir el vento batere ntel viso pentenando i cavei con el petenel dela natura, e pò, i sa mia cosa ze viver de verità.
Noantri quando picinini se fea un poco de tuto par giucar. Dale volte anca dispeto al pupà. Ricordo che i amici gavévano i careti fati de tole con rode de bore de piante. Noantri par far pi svelto, non gaver tanto laoro e par farse veder de pi che i altri gavemo fato nostro "careto" con la careta del pupà.
Si. Con la careta del pupà. gavemo cavà fora le tole de drio, davanti e dele due bande. Cavemo fora anca el tiron (cabeçalho) e i freni.
Con la "zora" noantri guidea (dirigia, e não no sentido de "eu acho") con i pie, urtando par la drita e par la sanca d'acordo con quel che se gavea bisogno.
Imaginarse 5 o 6 tosati su par la careta a 30, 40 chilometri par ora. Scominsiamo ndar nele rive piu piane e dopo anca in quele rive piu brute e piene de curve, roba da coparse.
Sempre costumo dir che i nostri àngeli i zera i piu svelti del cielo o furse anca gavévino arquanti de lori par badar tosati dispetosi come èrimo noantri.
La mama non parlava niente? Ma parché perder tempo.... La ga proa parlar arquante volte, ma fioi testoni come mi e me fradel Giovani... El pupà gnanca vedea parché se feva soratuto a le doméniche intanto lu ndea giugar la bòcie. E la careta romai la zera pensionata ntel paiol de milio e non se dopereva pi.
Ma son sicuro em dir che la me infànsia la ze stata tanto bela e divertente e se fusse possìbile tornaria adesso a èssere tosatel nantra volta. Parquela che me fa fin pecà vardar i tosati de incoi, soratuto quei dela cità.

La casa dei noni

quarta-feira, 9 de janeiro de 2019


La casa dei noni. 

Chi non ga nostalgia dela casa dei noni? Penso mi che ogni un de voaltri ga la casa dei noni como se fusse un tocheto del paradiso.
Mi me ricordo de modo ciaro come che zera la casa dei noni. Quando se arivava circa de due chilometri lontan, scominsiea una stradeta piena de àlberi dele due bande e a la banda sanca scorea un fiuminel che fea un bel bacan con le so àque lìmpide. Pi in zo, a la banda drita, gavea un capitel con la Madona dela Salute, zera el posto dove i me zìi i ghe fea el segno dela croce a ogni volta che i passea davanti gnanca che fusse mila volte ntel stesso di. In quela stradeta i osei cantea su par le piantei, e la ombria de queste piante fea una àrea fresca, si anca gavea 35 gradi de caldo. Dopo de un per de curve se podea veder tra bei fiori e bei àlberi la casa dei noni.
Drio la casa gavea quel fiuminel e una fontana pena de sora con la sorgente con la pi bona e fresca àqua del mondo. E ancora pi par sora el "potreiro", posto dove el bestiame magnea e anca el meio posto par noantri ancora bambini zugar, ndar de riva in zo con foie de palme e anca ciuciar boni fruti come le "bergamote".
Ntel rieto anca se podea pescar sardele par la nona rostir e noantri magnar con la polenta. E anca gavea una cascata de àqua par bagnarse e sfredarse del caldo ntel istà.
Un pecà ma adesso la casa, i ga rabaltà zo, go fato sto rilato parché adesso la ze sol ntel me pensier pien de malinconia e nostalgia.
Gnanca i me pori noni i ze qua in tera, ma con tuta una vita de fede e devossion, note e note indenociadi pregando la corona son sicuro che i ga alsà su una casa nova in paradiso, e qua in tera quel pìcolo paradiso ze ndato ensieme con lori, e ntel stesso posto che gavea la casa se pol veder sol rovine de un passato pien de stòrie.

A casa dos avós. 

Quem não sente saudade da casa dos avós? Acredito que cada um de vocês tem a casa dos avós como um pedacinho do céu.
Me lembro ainda com clareza como era a casa dos meus avós. Quando a gente se aproximava, cerca de 2 quilômetros começava uma estradinha cheia de árvores de ambos os lados, e do lado esquerdo corria paralelamente um pequeno rio de águas cristalinas. Mais abaixo, do lado direito, existia uma capelinha com a imagem de Nossa Senhora da Saúde, era o lugar em que meus tios faziam o sinal da cruz toda vez que passavam na frente, mesmo que fossem mil vezes por dia . Naquela estradinha os pássaros cantavam sobre as árvores, e as sombras dessas árvores deixavam o ar mais fresco, mesmo que fizessem 35 graus de calor. Depois de algumas curvas se podia ver entre árvores e lindas flores a casa dos avós.
Atrás da casa corria um riozinho, e logo acima dele existia uma nascente com a mais gostosa e fresca água do mundo. E ainda mais acima o potreiro onde os animais pastavam e também ali era o melhor lugar pra nós crianças brincar, deslizar com folhas de palmeiras e saborear frutas gostosas como as bergamotas.
No riozinho ainda se podia pescar lambari para a avó fritar e nós comermos com polenta. Também existia uma pequena cascata para nos banharmos e nos refrescarmos no calor do verão.
Infelizmente hoje a casa foi desmanchada, fiz esse relato porquê agora ela só existe em meus pensamentos cheios de melancolia e saudades.
Nem mais meus avós estão entre nós, mas com uma vida inteira de fé e devoção, noite após noite ajoelhados rezando o terço, tenho certeza que eles construíram uma nova casa no céu, e aqui na terra aquele pequeno paraíso foi junto com eles, e no lugar onde existia a casa, hoje só existem ruínas de um passado cheio de histórias.

El ritrato de un giovenot

domingo, 6 de janeiro de 2019

Ascoltemo el pròprio Lizot:



Tante volte i mei ricordi i ze sconti nel profondo d`un ritrato, compagno quel che sti ani, el vècio Zeferino, soranome “ Mesagamba”, parche el gaveva la gamba sanca pi curta che la drita, dopo d`un sgagnon de una bissa giaralaca e così el ga daventa el ritratista dela colònia, soratuto quando no`l beveva vin o caciassa, alora penso mi quel fea un capolaoro, compagno el ritrato quel fa fato de mio pupà nte un giorno del mese de setembre, ano 35 del sècolo passà, una domènega co í campi pieni de fiori e mio pupà pien de contantessa, e che vestito de festa el zera parecia par andar trovar la morosa. Nte questo ritrato se pol veder el so caprìssio, ntea testa el capel de feltro, co la ala scavessada in su, taca ntel barbicasso de corame, nel col, fassoleto rosso, che insieme dela bombàcia de brin de color sènare, zera la identità dela so provegnensa, ntei pie, stivai de color negro, tacade a spore de sinque dei e nel sinturon fora un cortel che taiea ben, porteva un revolver co`l mànego de argento strapien de bale, vero costume ntei quei tempi de rispeto e onor. El gávea 22 ani de eta e suo vardar zera una mescolansa de teneressa co un ciaro tempesta, anca el gaveva forsa nei bràssi parvia de so laoro, che zera el bruto afar de ribaltar boschi co la manera e dopo arar í campi co`i boini e posso dir sensa paura de sbàlio che se anca el so sàngue zera de Talian-Veneto, el so cuor zera de “Gausso” dela Provìnsia de San Piero. In questa stampa so pol veder la confirmassion del caprìssio quel gávea co so caval, bèstia de fedùcia e rivador, comprà pena doma del “maragato” Dorival, dei campi de Soledade, paeselo dei domadori.


Adesso squasi sempre che remiro questo ritrato fato nte una doménega primaveril quel vent ga porta via par sempre, sero i òcii e ritorno al 35 del sècolo passà, e co la imaginassion de m`anima me par da veder quel giovenot, dopo de fato el ritrato, saludar a tutiquanti come sel fusse un vero fidalgo e co l`abilità de chi cognosse el ofìssio el ga montà nel caval e partisto nte un troto svelto par non rivar tardi nel paeselo de so ragaza carina, la par sora í monti, andove scominsia el paradiso.


Ademar Lizot.
Topo